"Als ik het in je injecteer, ga je vrij snel dood": Maak kennis met de onderzoekers die in dit Franse laboratorium op zoek zijn naar nepmedicijnen

"We moeten de strijd voortzetten" tegen de vervalsing van medicijnen, een wereldwijde plaag die "geavanceerd is geworden", verklaart Nathalie Tallet, hoofd van het laboratorium, gekleed in een witte jas, overschoenen en een veiligheidsbril over haar corrigerende bril.

Volgens Interpol zijn bij een recente operatie tegen drugshandel in 90 landen bijna 800 mensen gearresteerd en zijn er illegale producten ter waarde van € 56 miljoen in beslag genomen.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn namaakmedicijnen, waarvan de handel wordt vergemakkelijkt door de explosieve groei van e-commerce en de toename van niet-gereguleerde websites, producten waarvan de identiteit, samenstelling of bron opzettelijk verkeerd wordt weergegeven.

Ze kunnen de juiste ingrediënten bevatten, maar in de verkeerde dosering, een ander actief ingrediënt, of zelfs helemaal geen actief ingrediënt. Of ze kunnen de verkeerde hulpstoffen bevatten.

Het kan ook gaan om echte drugs die illegaal worden doorverkocht en gebruikt als doping of psychotrope drugs.

Wanneer een gezondheidsautoriteit het laboratorium verzoekt om een verdacht product te onderzoeken waarvoor de douane of de gezondheidsautoriteiten een waarschuwing hebben afgegeven, begint het proces van traceerbaarheidscontrole.

"We gaan onze databases doorzoeken op de productnaam, het batchnummer, de productiedatum en de vervaldatum ", legt de apotheker uit die een team van twaalf mensen aanstuurt.

Als er inconsistenties worden aangetroffen, is de volgende stap het ophalen van de monsters om de inhoud ervan te verifiëren. Als het detectiesysteem bevestigt dat het vermoedelijke product namaak is, stuurt het laboratorium een rapport naar de bevoegde autoriteiten.

Het kan lastig zijn om de bron te achterhalen, omdat het medicijn op de ene plek geproduceerd en op een andere plek verpakt kan worden. Vaak ligt het dicht bij de verkoopbron.

"Bevolkingen beschermen"

"We moeten bevolkingsgroepen beschermen die niet het geluk hebben over medicijnen te beschikken", zegt mevrouw Tallet, die al voor rechtbanken in Kenia, Jordanië en de Filipijnen heeft getuigd over de gevaren van vervalsing.

Alles wordt gecontroleerd op mogelijke afwijkingen in gewicht, omdoos, serienummers, letters, verpakkingsranden, druktechnieken, aard van het product en uiterlijk.

Andere grote farmaceutische groepen, zoals Servier, beschikken ook over eigen analyselaboratoria om namaakmedicijnen en de illegale handel daarin op te sporen.

Sanofi ontvangt "tussen de 1.000 en 2.000 aanvragen per jaar" voor analyses en heeft "tussen de 100 en 200 bevestigde gevallen" van namaakmedicijnen, evenals "ongeveer honderd gevallen van illegale handel."

"Al enkele jaren zijn Latijns-Amerika en Zuidoost-Azië de twee geografische regio's waarin we echt actief zijn", aldus mevrouw Tallet.

In 2008, het jaar dat het laboratorium werd opgericht, waren namaakmedicijnen "veel gemakkelijker te detecteren", herinnert ze zich. Nu, dankzij de technologische vooruitgang, "kun je je alles voorstellen."

Zetmeel, glas, metalen

Als bewijs houdt ze in elke handpalm een doosje tabletten vast dat op het eerste gezicht identiek is, met Chinese letters op de behuizing.

Alleen een machine die is uitgerust met een vergrotende camera en is uitgerust met verschillende soorten belichting en filters, kan de visuele gebreken van de namaakdoos benadrukken: het lettertype is anders.

Ook vloeibare monsters worden in de gaten gehouden: "Als ik dat bij je injecteer, ga je snel dood", waarschuwt een andere medewerker, terwijl hij een flesje onder een dieptemicroscoop legt.

Dit exemplaar is één van de ongeveer tien namaak therapeutische flessen die een paar jaar geleden in het buitenland zijn onderschept.

Een goedkoop zetmeelderivaat vervangt het werkzame bestanddeel, terwijl de legale fles "enkele duizenden euro's" kost om zeldzame ziekten te behandelen.

De oorzaak van het gevaar ligt echter ergens anders: in de oplossing drijft een plankton van ‘glasdeeltjes’ , ‘schroot’ en ‘vezels die een embolie kunnen veroorzaken’.

Uit andere eerdere gevallen in Indonesië is gebleken dat er detergenten in kindervaccins zaten , of een antibioticum in een medicijn tegen kanker, en dat er sprake was van microbiële besmetting, herinnert mevrouw Tallet zich.

"Het zijn niet alleen de gewoontes die ons meldingen sturen. Het kan ook zijn dat patiënten en zorgprofessionals vreemde dingen opmerken aan het product, de verkoopprijs of de bijwerkingen", legt ze uit.